KARAÇAY-MALKAR TÜRKLERİNİN RUS HAKİMİYETİNE GİRİŞİ
KARAÇAY-MALKAR TÜRKLERİNİN RUS HAKİMİYETİNE GİRİŞİ Adilhan ADİLOĞLU * ÖZET Karaçay-Malkar Türklerinin Rus hakimiyeti girme süreci genel olarak diğer Kuzey Kafkasya kabileleriyle birlikte ele alınması gereken bir konu ise de Rusların Kuzey Kafkasya’yı istilası ve hakimiyet altına almasıyla ilgili evvelce pek çok değerli eser verilmiş olduğundan bu makalede daha ziyade Rusların Kuzey Kafkasya’yı hakimiyet altına alma süreci içerisinde Karaçay-Malkar Türklerinin durumu tespit ve tahlil edilmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Karaçay-Malkar Türkleri, Kuzey Kafkasya, Rus Hakimiyeti. THE ENTERİNG TO RUSSİAN’S DOMİNATİON OF KARAÇAY-MALKAR TURKS ABSTRACT The prelude of Karachay-Malkar Turks under the Russian sovereignty. The process of the of Karachay-Malkar Turks’ domination by Russia is determined and analyzed in this essay because of the fact that there are a lot of important prior works about invasion of North Caucasus by Russia although this process should be discussed generally with other North Caucasian tribes. Key Words: Karachay-Malkar Turks, North Caucasus, Russian sovereignty. 1. Giriş Günümüzde yoğun olarak Rusya Federasyonu’na bağlı Karaçay-Çerkes ve Kabardey-Balkar şeklinde iki ayrı özerk cumhuriyet içerisinde yaşayan Karaçay-Malkar Türklerinin nüfusu yaklaşık 300 bin kişidir. Kuzey Kafkasya’nın merkezî kısımlarında yaşayan bu küçük Türk boyu, Kumuk ve Nogay Türkleriyle birlikte bölgenin Türk unsurunu teşkil etmektedir. Karaçay-Malkar Türklerinin kökeni hakkında pek çok görüş mevcuttur. Ancak konumuzla doğrudan ilgisi olmadığı için bu mevzudan kısaca bahsedeceğiz. Bilim adamları genel olarak Karaçay-Malkar Türklerinin Kuzey Kafkasya’da çok eski tarihlerden itibaren hakimiyet kuran Kimmer, İskit, Hun, Bulgar, Hazar, Alan ve Kıpçak gibi eski Türk kavimlerinin bakiyelerinin etnik bütünleşmesinden süzülerek ortaya çıkmış bir Türk kavmi olduğunu kabul etmektedirler. Bilhassa XI-XIII. yüzyıllar arasında Kuzey Kafkasya’ya gelen kalabalık Kıpçak kabileleri eskiden beri burada yaşayan diğer eski Türk kabileleriyle karışarak Karaçay-Malkar Türklerinin etnik yapısının en önemli ve baskın unsurunu oluşturmuştur (Lavrov, 1978:21). Cengiz Han ve Emir Timur ordularının Kuzey Kafkasya’yı istila ettiği dönemlerde bir kısmı dağlarda, bir kısmı da bölgedeki Kafkas kavimleri arasına sığınarak yaşayan Karaçay-Malkar Türkleri XVI. yüzyıl ortalarında Kıpçak kökenli Karça ve Basiyat adlı beylerin idaresinde yeniden teşkilatlanmışlardır. Karça bu dönemde Kuzey Kafkasya’da yaşayan Türk unsurları için bir çekim merkezi olmuştur. Karça’nın bilhassa Pşeapşok oğlu Kaziy olmak üzere muhtelif Kabardey Çerkes beyleri karşısındaki başarılı mücadelesi ve dolayısıyla bütün * Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü